Korelasyon Ne Demek?
5 Mayıs 2025, Pazartesi
IKON Blog
Korelasyon nedir sorusu, farklı disiplinlere ilgi duyan farklı kişilerin merak ettiği sorulardandır. Korelasyon, en temelde iki adet değişkenin birbirleriyle kurdukları ilişkiyi ölçen istatistiksel bir kavramdır ve istatistik biliminde sıklıkla adı geçer. Farklı değişkenlerin birbirleriyle olan ilişkilerinin ölçütü korelasyon kavramıyla ele alınır.
Ekonomi ve finans dünyasında da bu bu anlamını korur. Kullanıldığı alan ise hisse senetleri, endeksler, döviz kurları ya da ekonomik göstergeler arasındaki ilişkiyi analiz etmektir. Yani iki finansal varlığın getirilerini analiz etmekte, piyasaların ekonomik gelişmelerle arasındaki bağlantıyı oluşturmakta sıkça kullanılır. Böylelikle yatırımcılar ve finans analistleri, bir finansal varlığın diğer bir finansal varlıkla bağlı olarak nasıl hareket edebileceğini öngörebilir, aralarındaki ilişkiyi inceleyebilir.
+1: Pozitif korelasyon. İki değişken arasında doğrusal bir ilişki olduğu anlamına gelir.
0: Sıfır veya nötr korelasyon. İki değişken arasında bir ilişki olmadığı anlamına gelir.
-1: Negatif korelasyon. İki değişken arasında negatif yönlü bir ilişki olduğu anlamına gelir.
Örneğin, iki hissenin korelasyon katsayısı +0,85 olabilir. Bu durum iki hisse arasında pozitife oldukça yakın bir doğrudan ilişki olduğunu, yüksek korelasyon durumunda olduğunu gösterir.
Ekonomi ve finans dünyasında da bu bu anlamını korur. Kullanıldığı alan ise hisse senetleri, endeksler, döviz kurları ya da ekonomik göstergeler arasındaki ilişkiyi analiz etmektir. Yani iki finansal varlığın getirilerini analiz etmekte, piyasaların ekonomik gelişmelerle arasındaki bağlantıyı oluşturmakta sıkça kullanılır. Böylelikle yatırımcılar ve finans analistleri, bir finansal varlığın diğer bir finansal varlıkla bağlı olarak nasıl hareket edebileceğini öngörebilir, aralarındaki ilişkiyi inceleyebilir.
Pozitif, Negatif ve Sıfır Korelasyon Nedir?
Korelasyonun birden fazla türü bulunur ve her biri farklı anlamlara tekabül eder. En temelde üç tip korelasyon vardır: Pozitif korelasyon, negatif korelasyon ve sıfır korelasyon. Herhangi iki varlık ya da finansal enstrüman arasında bu üç korelasyon türünden biri yer alır. Bunlar şu şekildedir:Pozitif Korelasyon
İki değişkenin aynı yönde ve birbiriyle bağlantılı şekilde hareket etmesi durumudur. Örneğin, Türkiye’de büyüme oranı arttıkça istihdam da artıyorsa, bu iki değişken (büyüme oranı ve istihdam) arasında pozitif korelasyon var demektir. İki değişken arasında doğrudan bir ilişkiyi temsil eder.Negatif Korelasyon
İki değişkenin zıt yönlerde birbiriyle bağlantılı şekilde hareket etmesi durumudur. Örneğin, dolar kuru yükseldikçe bazı hisseler değer kaybediyorsa bu negatif korelasyon gösterir, bu iki değişken arasında (dolar kuru ve hisseler) negatif korelasyon var demektir. İki değişken arasında birbirine ters yönlü bir ilişkiyi temsil eder.Sıfır Korelasyon
İki değişken arasında herhangi bir bağlantı yoksa, bu durum sıfır korelasyon durumudur. Örneğin, Japonya’daki faiz oranları ile Türkiye’deki ev fiyatları arasında sıfır korelasyon var demektir. İki değişken arasında herhangi bir ilişki yoktur, birbirlerini etkilemezler.Korelasyon Katsayısı Nedir?
Korelasyonun gücü ve yönü, korelasyon katsayısı ile sayısal anlamda ölçülür. Bu katsayı -1 ile +1 arasında bir değer alır. Korelasyon katsayısı ile değişkenler arasındaki değerin pozitif, negatif ya da sıfır durumunda oluşu anlaşılır.+1: Pozitif korelasyon. İki değişken arasında doğrusal bir ilişki olduğu anlamına gelir.
0: Sıfır veya nötr korelasyon. İki değişken arasında bir ilişki olmadığı anlamına gelir.
-1: Negatif korelasyon. İki değişken arasında negatif yönlü bir ilişki olduğu anlamına gelir.
Örneğin, iki hissenin korelasyon katsayısı +0,85 olabilir. Bu durum iki hisse arasında pozitife oldukça yakın bir doğrudan ilişki olduğunu, yüksek korelasyon durumunda olduğunu gösterir.
Korelasyon Analizi Nedir?
Korelasyon analizi, değişkenler arasında ilişki olup olmadığını ve eğer bir ilişki varsa bu ilişkinin yönünü ve durumunu ortaya koymak için yapılan istatistiksel bir çalışmadır. Finansal piyasalarda risk dağılımını anlamak ve yatırım kararlarını optimize etmek için sıklıkla kullanılır. Korelasyon analizi ile ekonomik gelişmelerin finansal piyasalara etkisi ya da finansal varlıkların birbirleriyle olan ilişkileri gözlemlenebilir.
Korelasyon Çeşitleri Nelerdir?
Korelasyonu ölçmek için farklı yöntemler kullanılır. Bu yöntemlerden en yaygın kullanılanları Pearson, Spearman ve Kendall’s Tau çeşitleridir. Bu korelasyon çeşitleri şu şekillerde kullanılmaktadır:Pearson Korelasyon Katsayısı
Pearson korelasyonu, en yaygın kullanılan korelasyon türüdür. İki değişken arasındaki doğrusal ilişkiyi ölçmektedir. Değişkenler normal dağılıma sahip olduğunda güvenilir sonuçlar sunar. Yalnızca doğrusal ilişkileri analiz edebilir, doğrusal olmayan değişken ilişkilerinde farklı teknikler tercih edilmelidir.Spearman Sıra Korelasyonu
Değişkenlerin sıralı olduğu ya da doğrusal olmadığı durumlarda kullanılan bir korelasyon türüdür. Değişkenler arasındaki monoton ilişkileri analiz ederek daha esnek bir yaklaşım sunduğundan veriler normal dağılmadığında ya da uçta değerler içerdiğinde tercih edilir.Kendall’s Tau Korelasyonu
İki değişken arasındaki sıralı ilişkiyi ölçen bir korelasyon türüdür. Daha küçük veri setleri için uygundur. Sıralı veriler arasındaki ilişkinin gücünü ve yönünü ölçer ve Spearman’a alternatif olarak kullanılabilir.Korelasyon Analizleri Neden Önemlidir?
Korelasyon analizleri finans analistleri ve yatırımcılar için oldukça önemlidir çünkü korelasyon analizleri yatırım stratejilerinin oluşturulmasında, riskin dağıtılmasında ve ekonomide neden-sonuç ilişkilerini anlamada bireylere önemli faydalar sağlar. Örneğin, portföyde çeşitliliği sağlamak ve riski optimize etmek için düşük korelasyonlu varlıklar seçilebilir. Ekonomik göstergelerin finansal piyasalara etkileri daha iyi analiz edilebilir. Makroekonomik tahminlerde daha güçlü öngörüler elde edilebilir.
