İstihdam Nedir, Nasıl Hesaplanır?

7 Ekim 2024, Pazartesi

IKON Blog

İstihdam, birey ile başka bir işletme arasındaki yükümlülükleri, ücret şartlarını ve kurallarını düzenleyen, işyerinin genel kurallarını da içeren ve aynı zamanda hükümet tarafından da onaylanan bir sözleşmedir. İstihdam nedir dendiğinde, akla kişinin işveren olarak bilinen bir kuruluş ile maaş planı, çalışma saatleri ve belirli koşullar altında sözlü veya yazılı bir anlaşma yaptığını ifade eden sözleşme gelmelidir. Kuruluşlar istihdamı, işletmelerini desteklemek, üretimlerini genişletmek ve arttırmak için kullanırlar. İşten yararlanmak, bir kişinin yasal bir vatandaş olmasını veya onaylanmış bir çalışma iznine sahip olmasını gerektirir.

İstihdam Oranı Nasıl Hesaplanır?

İstihdam oranını belirlemek için aktif olarak çalışan iş gücü, aktif nüfusa bölünür ve çıkan sonuç 100 ile çarpılır. Bu biçimde, nüfus içindeki iş bulabilenlerin yani istihdamın oranı hesaplanmış olur. Eylemli nüfus; işgücü çağındaki istihdam edilenler, işsizler ve işgücüne katılmayanların toplamıdır. 15-64 yaş arasındaki bireyleri kapsar. Bu sistemin en büyük dezavantajı, işsiz sayılabilmesi için son üç ay içinde başvuruda bulunmuş olmanızın gerekmesidir. Gelişmiş ülkelerdeki insanlar başvurularını düzenli olarak güncellerken, gelişmekte olan ülkelerde bu güncelleme daha az sıklıkta gerçekleşmektedir. Bu nedenle işsiz sayısı gerçekte olduğundan daha düşük görünmektedir. Ölçümler doğru olsa bile bu yöntem tam olarak doğru sonuçlar vermeyebilir.

İstihdam Türleri Nelerdir?

Tam istihdam

Tam istihdam; anlaşmadaki koşulların eksiksiz olarak yerine getirildiği istihdam türüdür. İşveren ve çalışan, sorumluluklarını yerine getirmekle yükümlüdür. Bu istihdam türü, kayıt dışı istihdamın önüne geçer. Tam istihdamın olduğu ülkelerde işsizlikle ilgili istatistikler daha belirgin bir şekilde ortaya konulur. Ülkedeki istihdam edilen sayısı da işsiz sayısı da kolaylıkla görülür.

Eksik istihdam

Eksik istihdam, bir ülkenin mevcut işgücünün tam olarak kullanılamadığı bir istihdam şeklidir. Bu kavram, bir çalışanın eğitim, deneyim, beceri ve iş olanakları açısından verimliliğinin bir ölçüsüdür. Eksik istihdam, bir işçinin deneyiminin, eğitiminin ve becerilerinin altında bir işte çalışması veya zamanı olmasına rağmen normal çalışma saatlerinden daha az çalışması gerektiği anlamına gelir. Bu durum, işgücünün doğru değerlendirilememesi nedeniyle ortaya çıkabilir ve hatalı istihdam olarak da kabul edilebilir. Eksik istihdam, özellikle tarım sektöründe yaygındır. Tarımsal üretimin ana odak noktası olduğu ve işsizlik sigortası gibi sosyal güvenlik haklarının tesis edilmediği ülkelerde eksik istihdam oranları genellikle daha yüksektir.

Kayıt Dışı İstihdam

Bu, özellikle az gelişmiş ve gelişmekte olan ülkelerde meydana gelen kayıt dışı istihdam söz konusu olduğunda, yasal çerçevenin dışına çıkılır. Sigorta primi, vergi gibi bazı yükümlülüklerin işverenler üzerinde yarattığı baskının kayıt dışı istihdamın önünü açan temel sebep olduğu söylenebilir. İşçiler, geçimlerini sağlamak amacıyla işsiz kalmaktansa bu tür koşulları kabul etmek durumunda kalabiliyorlar. Kayıt dışı istihdamın nedenleri arasında her ülkedeki zor koşullar, kötüleşen ekonomik koşullar, işsizlik, enflasyon, mevzuat eksikliği gibi faktörler bulunmaktadır. Ayrıca, kayıt dışı işlerin artışında yönetim mekanizmasının etkin çalışmaması ve devletin gerekli denetimleri yapmaması da önemli bir rol oynamaktadır.

İstihdam Ekonomiyi Nasıl Etkiler?

Ekonomik büyüme ve istihdam, bir ülkenin ekonomik başarısı için büyük önem taşıyan makroekonomik değişkenler olmasına ve başta gelişmiş ülkeler olmak üzere birçok ülkede ekonomi politikasının temel unsurlarını temsil eder. Ekonomik büyüme, hizmet üretiminde artış anlamına gelirken, kişi başına istihdam; üretim sürecinden kaynaklanan işgücü kullanımını ifade eder. Ekonomi büyüdükçe, istihdamın da artacağı konusunda ekonomistler arasında genel bir görüş birliği bulunmaktadır. Özellikle, üretilen mal ve hizmet sayısındaki artışın, bu ürünlerin üretiminde kullanılan işgücünün de artmasına yol açması beklenir. Ancak son yıllarda bazı ülkelerde bu durumun tam tersinin gözlemlendiği dikkati çekmektedir. Ekonomik büyümenin artmasına rağmen istihdamın azalması, dikkate değer bir olgu olarak ortaya çıkmaktadır. Bu çelişki, ekonomik dinamiklerin karmaşıklığını ve istihdam yaratmanın daha fazla faktörle ilişkili olduğunu göstermektedir.