Uluslararası Para Fonu (IMF)

Ülkeler arasında ekonomik istikrarı sağlamak ve küresel finansal iş birliğini geliştirmek amacıyla kurulan uluslararası bir örgüttür. Toplam 190 üyesi bulunan IMF, üye ülkelere ekonomik zorluklar karşısında finansal yardım sağlar ve ekonomik politikalar konusunda tavsiyelerde bulunmaktadır.

Türkiye’de 1950’lerden bu yana yaşamış olan nesiller ve dolayısıyla geniş kitleler tarafından “borç almak için kapısı çalınan kurum” olarak bilinen IMF nedir? Ne işe yarar? sorularının yanıtlarını detaylıca anlatmakta yarar var.

International Monetary Fund kelimelerinin baş harflerinden oluşan IMF kısaltmasının Türkçe karşılığı Uluslararası Para Fonu’dur. IMF Birleşmiş Milletler (BM) tarafından kurulmuştur.

IMF Ne Zaman Kuruldu?

IMF’nin kurulmasına 1944 yılında ABD’de düzenlenen Birleşmiş Milletler Konferansı’nda karar verilmiş ve faaliyetlerine 1947 yılında başlamıştır. Birleşmiş Milletler’in kurulmasına karar verilen bu konferanstan Dünya Bankası’nın (IBRD) kurulması kararı da çıkmıştır.

IMF Ne İşe Yarar?

IMF’nin kurulmasının amaçlarından en önemlisi üye ülkelere kredi vermesidir. Verdiği kredilere karşılık ülkelerin harcamalarını sorumlu bir şekilde yerine getirmesini için ülkelerle çalışır. Ekonomi politikalarını etkiler.

IMF düzenli olarak ekonomik görünüm raporları hazırlayarak değerlendirmelerde bulunmaktadır. Bu raporlar kriz önleme araçlarının geliştirilmesine katkı sağlar.

IMF'nin görevlerinden biri de üye ülkelere tavsiyelerde bulunarak ekonomik istikrarı sağlamaya çalışmaktır.

IMF’nin Amaçları Nelerdir?

IMF’nin kuruluş tarihi olan 1944 yılı II. Dünya Savaşı’nın ekonomik etkilerinin en derinden hissedildiği zamanlardır. 1930’lu yıllarda yaşanan ABD’de borsanın çöküşü ve devamında yaşanan açlık, işsizliğin tavan yaptığı büyük buhrandan çıkmanın yollarının aranması üzerine kurulmuştur.

Savaştan çıkan Avrupa’nın yeniden inşası ve yoksullukla mücadele eden üye ülkelerin yoksulluklarının azalmasını kuruluş amaçlarından sayar.

Bu yılların ticari kısıtlamaları sonrası uygulanan dış ticaret uygulamalarının sona ermesi uluslararası ticaretin genişlemesi ve döviz kurlarında istikrarı sağlamak için kurulmuştur.

IMF’nin diğer bir amacı;

Çok taraflı bir ödemeler sisteminin kurulmasına yardım etmek
Ödemeler dengesi finansmanında problemler yaşayan üye ülkelere finansal destek sağlamaktır.
Bu destek kapsamında üye ülkelere farklı sürelerde geri ödenmesi koşuluyla borç vererek ülkelerin yaşadıkları mali darboğazı atlatmalarına destekte bulunmayı amaçlamaktadır.

IMF Nasıl Çalışır?

IMF, 3 organla yönetilir. Guvernörler Kurulu, İcra Direktörleri Kurulu ve Başkanlık

IMF, Başkanı ve başkanın 4 yardımcısı tarafından yönetilir. IMF icra Kurulunda ise 24 üye bulunur. IMF’de kararları Üye ülkelerin Ekonomiden Sorumlu Bakanları veya Merkez Bankası Başkanları vasıtasıyla temsil edildiği Guvernörler Kurulu alır.

IMF ülkelere borç verme kaynağını üye ülkelerin merkez bankalarından aldığı borçla sağlar.

IMF’nin Borç Verme Şartları Nelerdir?

IMF’nin borç verme şartları ülkelerin gelişmişlik durumuna ve borcun tipine göre değişir. Hem sanayileşmiş ülkeler hem de gelişmekte olan ülkelerin en çok kullandığı borç tipi stand by kredilerdir. Türkiye’nin IMF’den aldığı borçlar stand by krediler olarak geçer. Stand by krediler 3 yıl 3 ayı geri ödemesiz dönem olmak üzere toplam 5 yıl olarak belirlenmiştir.

IMF’nin sağladığı kredilerde farklı şart ve durumlar için verilen kredi çeşitleri bulunmaktadır.

Esnek Kredi Hattı
Yüksek Erişimli İhtiyati Düzenlemeler
İhtiyati Likidite Hattı
Genişletilmiş Fon İmkanı
Acil Finansman Enstrümanı
Fakirliği Azaltma ve Büyüme Güvence Fonu

IMF’de Türkiye’yi Kim Temsil Eder?

Türkiye’yi IMF Guvernörler Kurulunda Guvernör olarak Hazine ve Maliye Bakanı ve Guvernör Vekili olarak da Merkez Bankası Başkanı temsil etmektedir.

Alınan kararla Türkiye IMF Kota ve Yönetim Reformu çalışmaları grubunda 2012-2022 yılları arasında fon çalışmalarında yer almıştır.

Türkiye IMF’den ilk borcu ne zaman almıştır?

Türkiye IMF’ye 1947 yılında üye olmuş ve IMF’den ilk borcu 1961 yılında stand by kredi sözleşmesi kapsamında almıştır. Nisan 2025 itibariyle Türkiye IMF’den son borcu 2005 yılında almış ve 1961 ve 2005 yılları arasında 19 stand by düzenlemesi eşliğinde toplam 56,9 milyar dolar destek almıştır.