XELKT
587.61
0.22
XHARZ
142,852.09
0.24
XUTUM
12,970.90
0.16
XSGRT
61,744.07
-0.09
XUTEK
24,602.56
-0.62
XHOLD
9,964.22
0.67
XU030
11,703.97
0.03
XULAS
36,893.07
-0.27
XUSIN
13,439.40
-0.01
XBANK
15,846.17
0.87
XMADN
8,995.37
-0.67
XU100
10,548.56
0.07
XBLSM
5,200.15
0.95
XU050
9,291.71
0.06
USDTRY
40.57
0.05
EURTRY
47.03
-0.01
XAUUSD
3,325.39
0.31
XAU
134,916.96
0.35

Manipülasyon (Finansta Manipülasyon)

IKON Sözlük Manipülasyon (Finansta Manipülasyon)

Manipülasyon (finansta manipülasyon), piyasa fiyatlarını yapay olarak değiştirmek veya yatırımcıları yanıltmak amacıyla yapılan bilinçli işlemlere verilen genel isimdir.

Finansta Manipülasyon Nedir? 

Manipülasyon, en genel tanımıyla insanların düşüncelerini ve hareketlerini bilinçli ve çoğu zaman kötü niyetli bir biçimde kontrol etmeye çalışmayı ifade eder. Finansal manipülasyon ise bu genel tanıma benzer bir biçimde yatırımcıları yanıltmak, piyasa fiyatlarını yapay olarak değiştirmek veya belirli bir finansal enstrümandan haksız kazanç sağlamak amacıyla bilinçli bir şekilde yapılan yanıltıcı işlemler anlamına gelmektedir. 

Manipülasyon, genellikle hisse senetleri başta olmak üzere döviz, emtialar ve diğer yatırım araçları üzerinde de gerçekleştirilebilir. Örneğin, hisse senetleri piyasasında piyasayı yönlendirmek için bilinçli olarak yapılan toplu ve büyük meblağlardaki alım ve satımlar o hisse senedinin yapay bir biçimde geçici olarak yükselmesine ya da düşmesine sebep olabilir. 

Finansal Manipülasyon Yöntemleri ve Teknikleri Nelerdir? 

  • İşlem Manipülasyonu

Başta borsa olmak üzere diğer yatırım araçlarında haksız kazanç elde etmek için kullanılan yöntemlerdir. Bu manipülasyon yönteminin tekniklerinden biri “pump and dump” (şişir ve boşalt) tekniğidir. Bu teknikte belirli bir hisse senedi veya kripto para gibi varlıkların fiyatını manipüle etmek için yapay talep oluşturulur ve bu talep varlığın fiyatı birden yükseldiğinde toplu satışa çevirilir. 

Diğer bir teknik ise “spoofing” (aldatıcı emirler) tekniğidir. Bu yöntemde amaç arz ve talep dengesini bozarak yatırımcı kararını etkilemektir. Piyasaya büyük alış veya satış emirleri girilip bu emirler gerçekleşmeden iptal edilmesiyle oluşturulur. 

  • Bilgi Manipülasyonu

Yanıltıcı veya yanlış bilgilerle yatırımcıların kararlarını etkileme teknikleridir. Piyasada panik yaratmak için söylentiler yaymak; örneğin büyük bir şirketin batacağına dair söylentilerle yatırımcıyı satışa yönlendirmek bu tekniklerden biridir. Bu haberler olumlu şekilde de olabilir.

Büyük bir şirketin büyük bir anlaşma sağladığını söyleyerek yatırımcıları yönlendirmek de buna dahildir. Henüz kamuya açılmamış bilgileri, şirketin bilançosu gibi finansal verileri yayınlanmadan öğrenip ona göre işlem yapmak da bilgi manipülasyonuna dahil olan durumlardan biridir. 

  • Hareket Manipülasyonu

Söz konusu manipülasyonlar içerisinde en tehlikeli olanlardan bir tanesidir. Şirketlerin kendi finansal raporlarında sahtekarlık yaparak yatırımcılarını yanıltması yoluyla gerçekleştirilir. Şirketler, gerçek mali durumlarını gizlemek için muhasebe kurallarını kendi lehlerine kullanabilir. Örneğin, giderleri düşük gösterip gelirlerini abartabilirler. 

Ya da şirketler, yıllık kârlarını yıllar içinde dengeli göstermek için bazı dönemlerde kazançları bilerek düşük veya yüksek gösterebilir.

  • Teknik Manipülasyonlar 

Günümüzde yeni gelişen teknolojiler kullanılarak algoritmik ve yüksek frekanslı işlemlerle yapılan manipülasyon yöntemleri de artmıştır. Borsaya çok sayıda ya da yüksek hacimli işlemler yapmak bunlardan bazılarıdır. Yine gelişen teknoloji sayesinde yüksek hızlı işlem algoritmaları kullanarak piyasa hareketlerinden saniyeler içinde kazanç sağlamak teknik manipülasyonlardan bazılarıdır. 

 

Finansal Bilgi Manipülasyonunun Hedefleri ve Sebepleri Nelerdir?

Finansal Bilgi Manipülasyonunun Hedefleri 

  • Finansal bilgi manipülasyonunun temel hedeflerinden biri piyasa fiyatlarını etkilemektir. Finansal manipülatörler; finansal haberler, sosyal medya veya sahte raporlarla belirli varlıkların fiyatlarını düşük fiyattan almak ve yüksek fiyattan satmak için artırabilir veya düşürebilirler.
  • Diğer bir hedef ise yatırımcı davranışlarını yönlendirmektir. Finansal manipülatörler, özellikle küçük yatırımcılarda korku ya da risk iştahı yaratarak yatırımcıların yanlış kararlar almasını sağlarlar. 
  • Şirketlerin finansal manipülasyon yapmaktaki hedeeflerinden biri ise hisse fiyatlarını artırarak yatırımcı çekmektir. Aynı zamanda rakip şirketlerin hisselerini düşürmek için olumsuz haberler de yayılabilir. 
  • Büyük yatırımcılar ya da içeriden bilgi sahibi olan yatırımcılar, büyük hareketleri önceden bilip buna göre hareket ederek fiyatları kendi lehlerine yönlendirmeyi amaçlayabilirler. 

Finansal Bilgi Manipülasyonunun Sebepleri

  • Finansal bilgi manipülasyonları, tıpkı hedefler gibi hem bireysel hem de kurumsal motivasyonlar sebepleriyle gerçekleşebilir. Kısa vadede büyük kazançlar elde etmek bu sebeplerden ilkidir. Bu sebep çoğunlukla borsada ya da kripto para piyasasında kendini gösterir. 
  • Büyük yatırımcılar piyasayı kendi lehine yönlendirmek için de bilgi akışını kontrol etmek isteyebilir. Bu sebep çoğunlukla düşük hacimli hisselerde geçerlidir. 
  • Şirketler, rakip firmaların itibarını zedelemek sebebiyle de finansal manipülasyona başvurabilirler. Böylelikle söz konusu rakip firmanın hisse bedelini düşürebilirler. 
  • Şirketler aynı zamanda kendi bilanço verilerini de manipüle ederek daha güçlü bir mali tablo göstermek isteyebilirler. Bunun sebebi de daha fazla yatırım çekmek ve mevcutsa iflas riskini gizlemektir. 

Finansal Manipülasyonun Ekonomi ve Piyasalar Üzerindeki Etkileri Nedir? 

Finansal manipülasyon, bireysel yatırımcılar ve şirketler için doğrudan olumsuz sonuçlar doğurduğu gibi, genel ekonomi ve finans piyasaları üzerinde de büyük etkilere sahip olabilir. Bu etkiler kısa vadede fiyat dalgalanmaları ve yatırımcı kayıpları şeklinde ortaya çıkarken, uzun vadede piyasaya olan güvenin azalmasına ve ekonomik istikrarsızlığa yol açabilir.

  1. Ekonomi Üzerindeki Etkileri

Finansal manipülasyonun ekonomi üzerinde, özellikle makroekonomik istikrar üzerinde olumsuz sonuçlara sebep olabilir. Özellikle döviz piyasalarını etkileyen manipülatif hareketler, yerel para biriminde değer kaybına neden olarak enflasyonu artırabilir. Yanlış bilgilendirme ve muhasebe manipülasyonları şirketlerin finansal tablolarını olduğundan daha güçlü veya zayıf göstererek yatırımcıları yanıltabilir ve ekonomi politikalarının hatalı şekillendirilmesine sebep olabilir. Bu durum, yanlış yönlendirilen yatırım kararları nedeniyle şirketlerin finansmana erişimini zorlaştırarak büyüme hızlarını etkileyebilir. Bankacılık sisteminde de riskli kredi verme eğilimini artırarak finansal krizlere zemin hazırlayabilir.

  1. Finans Piyasaları Üzerindeki Etkileri

Finansta manipülatif işlemler sonucunda fiyat dalgalanmaları artar, yatırımcılar yanlış yönlendirilir ve piyasalara olan güven sarsılır. Yapay olarak şişirilen veya düşürülen varlık fiyatları, özellikle küçük yatırımcılar için büyük kayıplara yol açarken, büyük yatırımcılar ve spekülatörlerin bu tür oynaklıktan kazanç sağlamasına destek olabilir. Uzun vadede ise bu tür dalgalanmalar, sermaye piyasalarına olan ilgiyi azaltarak yatırımcı tabanının daralmasına neden olur. Küçük yatırımcıların sıklıkla mağdur olması aynı zamanda, sermaye piyasalarına olan güveni zedeleyerek ekonomik eşitsizlikleri derinleştirebilir. Bu tür hileli işlemler, düzenleyici kurumları daha sıkı denetimler uygulamaya zorlayarak piyasaların esnekliğini azaltabilir.

Finansal Manipülasyon Örnekleri Nelerdir? 

  1. Enron Skandalı (2001) 

ABD merkezli bir enerji şirketi olan Enron, finansal tablolarını manipüle etti. Bu manipülasyonla finansal durumunu kârlı olarak gösterdi ve borçlarını bilanço dışında tuttu. Böylelikle yatırımcılarını ve kredi derecelendirme kuruluşlarını yanıltmayı başardı. Ancak gerçek durum elbette ortaya çıktı. Durum ortaya çıkınca şirket iflas etti ve birçok küçük ve büyük yatırımcı da büyük zarara uğradı. Bu olay Amerika tarihinin en büyük iflas vakalarından biri olarak yazıldı. 

  1. Volkswagen Emisyon Skandalı (2015) 

Volkswagen emisyon skandalı ya da dieselgate olarak bilinen olay, 2015 yılında şirketin emisyon ihlali yapması ile ortaya çıkmış bir skandaldır. Şirket, araçların emisyon testinde başarılı görünmesi için hileli yazılım kullanmıştı. Emisyon verilerini manipüle ederek çevre dostu imajı verdi. Bu imaj ile şirketin hisse fiyatı yüksek seviyelerde işlem görüyordu. Bu manipülasyonun ortaya çıkmasıyla hisse fiyatları büyük bir çöküş yaşadı ve şirket milyar dolarlarca ceza ödemek zorunda kaldı. 

  1. Türkiye’de Borsa İstanbul Manipülasyonları

Borsa İstanbul’da da zaman zaman bazı hisselerde manipülatif hareketler gözlemlenmiştir ve hala gözlemlenebilmektedir. Özellikle düşük hacimli hisselerde “pump and dump” (şişir ve boşalt) yöntemiyle fiyatlar şişirilerek küçük yatırımcıların zarar etmesi sağlanmıştır. Sermaye Piyasası Kurulu (SPK) bu tür işlemleri düzenli olarak takip ederek ceza uygulamaktadır.

IKON Yatırım Hesabı 
Başvuru Formu
IKON Yatırım hesabı başvuru formu ile 
hemen hesabınızı açın.
TR Bayrak +90
Görüntülü Hesap Aç Görüntülü 
Hesap Aç