Finans dünyasında fon, birçok yatırımcının parasını bir havuzda toplayarak profesyonel yöneticiler tarafından çeşitli yatırım araçlarına yönlendirilen bir finansal üründür. Bu profesyonel yöneticiler çoğunlukla Sermaye Piyasası Kurulu tarafından yetkilendirilmiş kurumlardır. Fonlar; hisse senetleri, tahviller, döviz, altın, emtia ve farklı yatırım enstrümanlarından oluşan portföyleri içinde barındırabilir. Her bir fon faiz fonu, hisse senedi fonu, karışık fon gibi kendi içinde çeşitlenerek isimlendirilir.
Fonlara yatırım yapan kişiler, doğrudan hisse senedi veya tahvil almak yerine söz konusu fonun paylarını satın alarak portföyün tamamına dolaylı olarak yatırım yapmış olurlar. Bu sayede hem risk dağıtılır hem de profesyonel portföy yönetimi avantajı sağlanır.
Fon Ne İşe Yarar?
Yatırım fonları yatırımcılara, yatırımcıların paralarını bir araya getirerek profesyonel portföy yöneticileri tarafından farklı yatırım araçlarına dağıtma fırsatı sunar. Fonlar sayesinde yatırımcılar küçük tutarlarla çeşitlendirilmiş portföy oluşturma imkânı bulurlar. Fonlara yatırım yapan yatırımcılar, Sermaye Piyasası Kurulu tarafından yetkilendirilmiş lisanslı kurumlar ve kişiler tarafından profesyonel yönetim ve uzman kontrolü avantajına sahiptir. Fonlar, çeşitli varlık sınıflarına yayılım bir yatırım ortamı oluşturduğu için riskin dağıtılması ve daha dengeli getiri potansiyeli ihtimali yükselir. Birçok fon, yatırımcılarına istedikleri zaman fonlarını nakite çevirebilme imkanı sunduğundan fonlar genel olarak kolay alım-satım ve yüksek likidite imkânlarına sahiptir. Küçük miktarlarla dahi olsa da fonlara yatırım yapabiliyor olmak fonun en önemli faydalarından biridir. Bu sayede geniş kitleler finansal piyasalara dahil olurlar, fonların erişilebilirliği artar.
Fon Çeşitleri Nelerdir?
Profesyonel yöneticiler tarafından yönetilen ve birçok yatırım aracını bir araya toplayan yatırım fonları, yatırım stratejilerine ve yatırım yapıla varlık sınıflarına göre çeşitlendirilir ve bu doğrultuda çeşitli kategorilere ayrılır:
- Hisse Senedi Fonları
Hisse senedi fonları, isimlerinden de anlaşılacağı üzere ağırlıklı olarak (en az %80) hisse senetleri üzerinde yatırım yaparlar. Hisse senedi fonları çoğunlukla uzun vadeli kazancı hedefleyen yatırımcılar için tercih edilir çünkü yüksek getiri potansiyelinin yanında yüksek risk de taşırlar.
- Borçlanma Araçları Fonları
Tahvil, bono gibi sabit getirili menkul kıymetlere yatırım yapar. Devlet tahvilleri, özel sektör tahvilleri gibi yatırım araçları bu fonlara dahildir. Daha düşük risk profiline sahiptir ve dengeli getiri arayanlar için uygundur.
- Karma Fonlar
Karma fonlar, hem hisse senetlerine hem de sabit getirili menkul kıymetlere yatırım yaparak portföy çeşitliliği oluşturmayı sağlar. Böylelikle piyasadaki dalgalanmalara karşı getiriyi dengeleyici, esnek bir yatırım rolü oynar.
- Altın ve Kıymetli Maden Fonları
Altın ve kıymetli maden fonları, çoğunluklu olarak (en az %80) altın, gümüş ve diğerli madenlere yatırım yaparak portföy çeşitliliği sağlar. Altın ve kıymetli madenler enflasyon karşısında daha kolay korunma sağlar.
- Para Piyasası Fonları
Kısa vadeli ve düşük riskli araçlara yatırım yaparak portföy çeşitlendirme olanağı sunar. Düşük getiri sağlasa da yüksek likidite sunduğu için acil nakit ihtiyacı olan yatırımcılar için ideal bir fondur.
- Yabancı Menkul Kıymet Fonları
Fon portföyünün en az %80’inin yurt dışı piyasa araçlarına yatırım yaptığı fonları kapsar. Döviz bazlı kazanç sağlamak isteyen yatırımcılar için uygundur.
- Serbest Fonlar
Portföy sınırlaması sunmayan, türev araçları ve kaldıraçlı işlemleri kapsayan fonlardır. Genellikle profesyonel yatırımcılar için hazırlanır. Portföy sınırlamalarının birçoğuna tabi olmadığı için daha özgür yatırım stratejileri sunar.
Fon Nasıl Alınır?
Yatırım fonlarının alım satım işlemleri, fon izahnamesinde yer alan ve fon kurucusunun katılma payı alım satımında aracılık sözleşmesi imzaladığı, SPK tarafından yetkileri onaylanmış finansal kuruluşlardan alınıp satılmaktadır.
Türkiye Elektronik Fon Alım Satım Platformu’nda (TEFAS) işlem gören bir yatırım fonunun alım satımı, platforma üye olan tüm bankalar ve aracı kurumlar aracılığıyla gerçekleştirilebilmektedir. TEFAS fonları, yatırımcılara farklı kıymet türlerine göre kategorize ettiği fon seçenekleriyle en iyi yatırım alternatiflerinin tespit edilmesine imkân veren bir ortam sunmaktadır. TEFAS fonlarına IKON Yatırım üzerinden hisse senedi hesabı açarak kolayca ulaşabilir, yatırımlarınızı fonlar ile hızlıca çeşitlendirebilirsiniz.
Fon Almanın Avantajları Nelerdir?
Yatırım fonları, yatırımcılara profesyoneller tarafından yönetilme imkânı sunar. Böylelikle birikimler klasik bir yönetime oranla daha yüksek güvence altında kalır. Yatırım fonlarıyla doğru bir portföy oluşturulur, böylelikle riskler de en düşük seviyeye taşınır. Fon yönetimlerine faiz, temetüü gibi ödemelerin yönetimi de dahildir. Böylelikle yatırımcıların vade takibi, tahsilat takibi, menkul kıymet kontrolü gibi işlemlerle vakit kaybetmesine gerek kalmaz. Yatırım fonları çoğunlukla nakite hızlıca ve kolayca çevrilebilir. Bu sayede yatırımcılar işlem saatleri işinde satış emri vererek nakit ihtiyacını karşılar. Yatırım fonları aynı zamanda küçük sermayelerle büyük ölçekli yatırım imkânı sunar. Bu şekilde yatırımcılar oldukça cüzi miktarlarla hem yurt içindeki hem de global fonlara katılım sağlayabilirler. Yatırım fonları yatırımcıya zaman tasarrufu da sağlar çünkü yatırımcının yapması gereken araştırmayı ve çeşitlendirmeyi portföy yöneticileri yapar.
Fon Nasıl Para Kazandırır?
Paranızı yatırdığı fonun değeri arttıkça yatırımcıya sermaye kazancı sağlar. Bu fonlardan elde edilen kazanç portföy değerine yansıyarak yatırımcıya sermaye olarak geri döner.
Kimi fonlar, yatırımın başarısına bağlı olarak düzenli gelir paylaşımı sağlarlar. Bu da yatırımcıya para kazandıran unsurlardan bir tanesidir.
Fonlarda yer alan menkul kıymetlerin fiyatları arttıkça, yatırımcılar için yeni bir gelir kaynağı yaratır.
Fon Almak Riskli Midir?
Finansal piyasalarda, küçük ya da büyük olmak üzere her zaman belirli bir miktar risk bulunur. Yatırımcılar bu riskleri önceden değerlendirmelidir. Fon alım satımındaki en temel risk, piyasa riskidir. Piyasadaki değişiklikler fonlarınızın değerini etkiler. Örneğin, siz döviz endeksli bir yatırım yapıyorsanız ve sizin yatırım yaptığınız dönemde döviz kurunu etkileyecek bir olay yaşandıysa fon yatırımınız zarara uğrayabilir.
Fon ve Hisse Arasındaki Fark Nedir?
Hisse senedi ve fon arasındaki temel fark; hisse senedi bir şirketin mülkiyetine doğrudan yatırım yapmayı sağlayan bir pay sağlarken yatırım fonlarının bir varlıklar tümünü içermesi ve bir fon yöneticisi tarafından yönetilmesidir. Bunun dışındaki farklar şu şekildedir:
- Hisse senedi yatırımcıya şirketin bir kısmına sahip olma hakkı verir. Fonlar ise yatırımcılardan toplanan yatırımlarla çeşitli varlıklara yatırım yapılan havuzlanmış bir yatırım aracı sunar.
- Hisse senedi yatırımları tek bir şirkete yapılan yatırımları temsil eder. Fonlar ise birden fazla hisse senedine, tahvile ya da finansal enstrümana yapılan yatırımı temsil eder.
- Hisse senetleri, tek bir şirketin performansına bağlı olduğundan daha yüksek risk içerebilir. Fonda ise risk fonun içerdiği varlıklar arasında dağıldığından risk oranı daha düşük olabilir.
- Hisse senedi alım satımında yatırımcı hangi hisse senetleri üzerinde yatırım yapacağına kendisi karar verir. Fon yatırımında ise yatırımcı hangi varlıklara yatırım yapıldığına doğrudan karar veremez, bu kararı fon yöneticileri verir.
- Hisse senetlerinde alım satım komisyonları ve vergiler dışında ek bir yönetim ücreti yoktur. Fonlarda ise yönetim ücreti, alım satım masrafı gibi ekstra masraflar ortaya çıkabilir.
- Hisse senedi yatırımlarında şirket kâr payı dağıttığında hissedarlar gelir elde eder. Fonlarda ise içerdiği varlıklardan elde edilen faiz, kâr payı gibi gelirler yatırımcılarla paylaşılır.
- Hisse senedi yatırımlarında yatırımcılar portföylerini kendileri yönetirler. Fon yatırımlarında ise gün sonunda belirlenen net varlık değeri üzerinden alım satım işlemleri gerçekleştirilir.
- Hisse senedi yatırımlarında fiyat değişimleri portföye direkt yansıdığından daha yüksek volatiliteye sahiptir. Yatırım fonlarında ise çeşitlilik sebebiyle volatilite daha düşüktür.