Volatilite Nedir ve Nasıl Hesaplanır?

6 Ekim 2024, Pazar

IKON Blog

Volatilite Nedir?

Piyasaların bazen sakin, bazen de fırtınalı bir deniz gibi dalgalandığını fark etmişsinizdir. Özellikle yatırım yapmayı düşünenler için bu dalgalanmalar, yani piyasanın durgun ya da hareketli oluşu, doğrudan yatırım riskleriyle ilişkilidir. Bu yüzden sağlıklı kararlar alabilmek için piyasa likiditesini göz önünde bulundurmak şarttır.

İşte tam bu noktada volatilite kavramı devreye girer. Volatilite, bir finansal varlığın ya da piyasanın kısa süre içindeki hareketliliğini, yani oynaklığını ifade eder. Eğer bir varlığın değeri kısa sürede hızla artıyor ya da düşüyorsa, bu onun yüksek volatiliteye sahip olduğunu gösterir. Öte yandan, eğer fiyatlar dar bir bantta gidip geliyorsa, çok fazla oynamıyorsa, bu durumda düşük volatilite söz konusudur.

Basitçe söylemek gerekirse, oynaklık; bir varlığın fiyatının belirli bir süre içinde, ortalama değerine kıyasla ne kadar yukarı ya da aşağı hareket ettiğinin bir göstergesidir.

Volatilite Neden Önemlidir?

Volatilite, bir finansal aracın fiyatının zaman içindeki değişkenliğini gösteren bir ölçüdür. Bu değişkenliğin derecesi, belirli bir finansal aracın risk oranının belirlenmesinde önemli bir faktördür. Eğer borsanın yükseleceğini varsayıyorsanız veya borsa yükseliş aşamasındaysa, beta katsayıları yüksek hisse senetlerini portföyünüze dahil ederek bu yükselişten daha fazla faydalanabilirsiniz. Bunun tersine, eğer borsa düşüyorsa ve düşmeye devam etmesi bekleniyorsa, beta katsayıları düşük olan hisse senetleri borsadaki düşüşlerin etkisini azaltmaya yardımcı olabilir.

Volatilite Nasıl Hesaplanır?

Öncelikle, finansal varlıkların veya piyasaların gün içindeki yukarı ya da aşağı yönlü hareketlerinin doğrudan volatiliteyi ifade etmediğini belirtmek gerekir. Volatilite, yalnızca fiyat değişimlerinin varlığıyla değil, bu değişimlerin büyüklüğü ve düzenliliğiyle ilgilidir. Bir finansal varlığın ya da piyasanın fiyatında gerçekten bir oynaklık olup olmadığını anlamak için çeşitli istatistiksel ölçütlere başvurulur. Bu ölçütlerin en yaygın olanı standart sapmadır. Standart sapma, ilgili varlığın getirilerinin belirli bir zaman aralığında beklenen (ortalama) getiriden ne ölçüde saptığını gösterir. Bu sapmaların büyüklüğü, volatilite düzeyinin belirlenmesinde temel alınır. Örneğin, bir hisse senedinin getirileri sık sık ortalama değerinin oldukça dışına çıkıyorsa, bu durum yüksek volatiliteye işaret eder. Aksine, getiriler dar bir bant içinde, sınırlı değişimlerle hareket ediyorsa, volatilite düşüktür. Standart sapma üzerinden ölçülen volatilite, bir finansal varlığın fiyatındaki belirsizliği ve dolayısıyla yatırım riskini anlamak için temel bir göstergedir. Yüksek volatilite, hem yüksek getiri potansiyeli hem de yüksek kayıp riski anlamına gelir. Bu nedenle volatilite, yatırım kararlarında dikkate alınması gereken önemli bir risk ölçüsüdür.

VIX Endeksi Nasıl Hesaplanır?

VIX endeksinin hesaplanmasında S&P 500 endeksindeki opsiyon fiyatları kullanılır. Alıcıya bir varlığı belirli bir fiyattan alma veya satma hakkı veren seçenekler vardır. Hesaplama, vadeye 37 günden az ve 23 günden fazla kalan alım satım opsiyonlarının zımmi volatiliteleri kullanılarak yapılmıştır. Amacı ise borsanın volatilitesini tahmin etmektir. Vix endeksi genellikle yüzde olarak ölçülür ve 30 günlük ileriye dönük beklenen oynaklığın yıllık standart sapmasını gösterir. Örneğin Vix endeksinin %20 seviyesinde olması S&P 500 endeksinin önümüzdeki 30 gün içinde %20 volatilite sergileyeceği anlamına geliyor.

Volatilite Yüksek Olursa Ne Olur?

Fiyat dalgalanmalarını ifade eden yüksek volatilite, finansal varlığın veya piyasanın daha yüksek düzeyde risk taşıdığını gösterir. Sonuç olarak, yüksek oynaklık, incelenen finansal alandaki belirsizliklerin arttığına işaret ediyor olabilir. Risk ve belirsizliğin yüksek olması birçok yatırımcıyı yatırım kararı verirken daha dikkatli düşünmeye iten bir faktördür. Fiyat dalgalanmalarının öngörülemez doğası nedeniyle, önemli karlar elde edilebileceği gibi ani düşüşlere de yol açabilirler.

Volatilitenin Dalgalanmasının Nedenleri Nelerdir?

Dalgalanmanın birçok farklı kaynağı olabilir. İlk olarak, haberler ve piyasa beklentileri önemli bir etkendir. Ekonomik raporlar, şirket kazançları ve siyasi gelişmeler gibi öngörülemeyen olaylar, volatiliteyi artırabilir çünkü bu faktörler yatırımcıların duygu ve tepkilerinde dalgalanmalara yol açar. Ayrıca, ekonomik göstergeler, enflasyon, işsizlik ve faiz oranları gibi unsurlar da dalgalanmalara neden olabilir.