Resesyon, diğer adıyla durgunluk, en temel şekliyle büyüme verilerinin art arda düşmesi olarak özetlenebilir. Diğer bir deyişle resesyon, ekonominin en az iki çeyrek boyunca art arda ve gözle görülür şekilde azalmasına sebep olan durumdur. Uzun süren bir resesyon ise ekonomik çöküşün kendisi olarak tanımlanabilir.
Resesyonun Nedenleri Nelerdir?
Resesyonun nedenleri, ekonomideki genel yavaşlamayı tetikleyen faktörlerden kaynaklanabilir. Bu faktörler farklı şekillerde ortaya çıkabilir ve birbirini etkileyerek daha ciddi ekonomik krizlere yol açabilir.
- Arz ve taleplerde yaşanan ani düşüşler, resesyonun en yaygın nedenlerinden biridir. Tüketicilerin harcama yapması azaldığında, ekonomik faaliyetlerde düşüş yaşanır. Bu durum; işsizlik korkusu ya da ekonomik belirsizlik dönemlerinde daha sık görülür. Örneğin, pandemi döneminde tüketicilerin harcamalarını kısarak tasarruf yapmaya yönelmesi, taleplerde ani düşüş yaratan bir durumdur. Üretimde ve tedarik zincirinde beklenmedik kesintiler de arz yetersizliğine yol açarak ekonomik büyümeyi olumsuz etkileyebilir. Örneğin, enerji fiyatlarının hızla artması veya petrol arzında yaşanan kısıtlamalar, arzdaki şok düşüş olarak değerlendirilebilir.
- Finansal krizler, resesyonun önemli bir tetikleyicisidir. Bankaların kredi vermeyi durdurması veya yatırımcıların riskli varlıklardan uzaklaşması gibi durumlar, piyasada likidite sıkıntısı yaratır ve ekonomik faaliyetleri yavaşlatır. 2008 Küresel Ekonomik Krizi buna iyi bir örnektir.
- Yüksek faiz oranları, ekonomik büyümeyi baskılayan ve resesyona sebep olan bir başka önemli faktördür. Merkez bankalarının enflasyonu kontrol etmek için faiz oranlarını artırması, borçlanma maliyetlerini yükseltir; bu durum da özellikle konut sektörü gibi faiz oranlarına duyarlı sektörlerde yavaşlamaya sebep olur.
- Yüksek enflasyon, ekonomik istikrarı bozan bir diğer unsurdur. Mal ve hizmet fiyatlarının sürekli artması, tüketicilerin satın alma gücünü düşürür ve tüketici güvenini sarsar. Enflasyon kontrol altına alınamazsa, yatırımlar azalır ve ekonomik büyüme durur.
- Dış ticaret dengesizlikleri, resesyonun bir başka nedeni olarak öne çıkar. İhracatın azalması veya ithalatın artması, ülkedeki döviz rezervlerini azaltır ve ekonomik istikrarsızlığa yol açar. Ticaret savaşları veya ithalata olan yüksek bağımlılık, bu durumu daha da kötüleştirebilir.
- Politik ve sosyal belirsizlikler de ekonomik faaliyetleri ciddi şekilde olumsuz etkileyebilir. Siyasi krizler, savaşlar veya iç karışıklıklar, yatırımcı güvenini zedeler ve ekonomik büyümeyi yavaşlatır. Bu durum, ülkede tüketim ve yatırım kararlarının ertelenmesine neden olabilir.
- Doğal afetler ve pandemiler, üretim, ticaret ve tüketim üzerinde ciddi kesintilere yol açabilir. COVID-19 pandemisi gibi büyük sağlık krizleri, küresel ekonomiyi sarsan bir örnek olarak değerlendirilebilir.
- Son olarak küresel etkiler de resesyonun nedenleri arasında yer alır. Küresel ticari ve finansal bağlantılar nedeniyle, bir ülkede başlayan ekonomik kriz diğer ülkeleri de etkileyebilir. 1997 Asya Mali Krizi ile 2008 Küresel Ekonomik Krizi, küresel çaptaki krizlere örnek olarak gösterilebilir.
Bu nedenlerin birkaçı aynı anda ortaya çıktığında, resesyon daha derin ve uzun süreli olabilir. Bu durumları önlemek veya etkilerini azaltmak için hükümetler ve merkez bankaları, çeşitli müdahalelerde bulunabilir.
Resesyon Olursa Ne Olur? Resesyon Piyasaları Nasıl Etkiler?
Resesyon; ekonomik faaliyetlerin yavaşlamasıyla bireyler, işletmeler ve hükümetler üzerinde geniş kapsamlı sonuçlar doğurur. Bu etkiler, ekonominin farklı alanlarında kendini gösterir ve genellikle yaşam standartlarında düşüş yaratır.
- Resesyon dönemlerinde işsizlik oranları artar. Şirketler maliyetlerini düşürmek için çalışanlarını işten çıkarabilir, bu da bireylerin gelirlerini ve satın alma güçlerini olumsuz etkiler. İşsizlikteki artış, tüketici harcamalarını daha da azaltarak ekonomik daralmayı etkiler.
- Tüketici güveni ve harcamaları düşer. İnsanlar ekonomik belirsizlik nedeniyle tasarruf etmeye yönelir ve büyük harcamalardan kaçınır. Tüketim talebindeki azalma, işletmelerin satış gelirlerini düşürür ve yeni yatırımları caydırır. Bu durum, ekonomideki durgunluğu artırır. Düşük talep fiyatlar üzerinde baskı oluşturarak deflasyonu tetikleyebilir.
- Resesyon sırasında şirket iflasları artabilir. Özellikle küçük ve orta ölçekli işletmeler, azalan taleple başa çıkmakta zorlanabilir ve finansal zorluklarla karşılaşabilir. Borç yükü altında olan şirketler, ödeme güçlüğüne düşebilir.
- Finansal piyasalar dalgalanır. Resesyon, yatırımcı güvenini zedeler ve borsa değerlerinde düşüşe yol açabilir. Hisse senetleri ve diğer finansal varlıklar genellikle değer kaybeder, bu da bireylerin ve şirketlerin servetinde azalmaya neden olur.
- Devlet gelirleri azalır, çünkü işletme karları ve bireylerin gelirleri düşerken, vergi tahsilatları da düşer. Bu durum, devletlerin bütçe açığını artırabilir ve kamu hizmetlerini finanse etmede zorluk yaşamasına neden olabilir. Ayrıca, hükümetler ekonomik faaliyetleri teşvik etmek için harcamalarını artırabilir, bu da borçlanma ihtiyacını yükseltir.
- Kredi koşulları sıkılaşır. Bankalar, yüksek risk sebebiyle kredi vermekte daha temkinli davranır. Bu durum, bireylerin ve işletmelerin borçlanarak toparlanmasını zorlaştırır ve ekonomik toparlanmayı geciktirebilir.
Resesyon Dönemlerinde Nasıl Yatırım Yapılır?
Resesyon dönemlerinin ne zaman başlayıp ne zaman biteceği belli değildir. Kesin sınırlarla başlayıp bitmeyen bu dönemlerde özenli ve bilinçli yatırım kararları vermek oldukça önemlidir. Çünkü doğru yatırım kararlarıyla birikimlerinizin değer kaybetmesinin ya da bütçenizin ihtiyaç karşılamada yetersiz kalmasının önüne geçebilirsiniz.
Resesyon dönemlerinde yatırım yaparken şunlara dikkat edebilirsiniz:
Altın ve Değerli Madenlere Yönelmek
Altın, resesyon dönemlerinde geleneksel bir güvenli liman olarak bilinir. Ayrıca, altın enflasyona karşı da etkili bir korunma aracıdır ve yatırımcılar için kriz dönemlerinde cazip bir seçenek olabilir.
Nakit Pozisyonunuzu Güçlendirmek
Resesyon dönemlerinde likiditeye sahip olmak önemlidir. Nakit rezervleri, ani harcamalara karşı hazırlıklı olmayı sağlar ve piyasa düştüğünde fırsatları değerlendirme imkanı sunar. Ayrıca, belirsizlik dönemlerinde harcamaları finanse etmek için nakit bulundurmak büyük avantaj sağlar.
Resesyona Dayanıklı Hisseler Seçmek
Gıda, ilaç ve enerji sektöründeki firmaların hisseleri, resesyon sırasında yatırımcılara daha fazla istikrar sağlayabilir. Çünkü ne olursa olsun insanlar yiyecek-içecek ve temel ihtiyaçlarını karşılamaktan vazgeçmeyeceklerdir ve bu da şirketlerin hisse değerlerini korumalarını sağlayabilir.
Çeşitlendirme Stratejisini Benimsemek
Yatırımlarınızı farklı varlık sınıflarına yaymak, resesyon sırasında riskleri azaltmanın etkili bir yoludur. Hisse senetleri, tahviller, değerli metaller ve gayrimenkul gibi farklı yatırım araçlarını portföyünüze eklemek resesyon döneminde yatırımlarınızın daha dayanıklı olmasını ve bir yatırım aracındaki açığın diğer bir yatırım aracındaki kazançla kapatılmasını sağlayabilir.
