Halka Açıklık Oranları, Oranı Yüksek ve Düşük Olan Şirketler
28 Mayıs 2025, Çarşamba
IKON Blog
Borsada yatırım yaparken karşımıza çıkan birçok terim ve oran bulunur. Bu kavramlardan biri de halka açıklık oranı, yani diğer adıyla fiili dolaşım oranıdır. Peki, bu oran tam olarak nedir ve sizin yatırım kararlarınızı nasıl etkileyebilir? Bu yazıda, halka açıklık oranının ne olduğunu, nasıl hesaplandığını ve Borsa İstanbul'da bu oranın düşük veya yüksek olduğu şirketlerin ne anlama geldiğini detaylıca inceleyeceğiz. Böylece piyasayı daha iyi anlayabilir ve bilinçli adımlar atabilirsiniz.
Halka Açıklık Oranı (Fiili Dolaşım Oranı) Nedir?
Halka açıklık oranı, borsada işlem gören bir şirketin toplam sermayesinin, sadece borsada alınıp satılabilen kısmını ifade eder. Yani, yatırımcı olarak sizin kolayca alıp satabildiğiniz hisseler, şirketin halka açık kısmını oluşturur. Şirketlerin toplam hisse senetlerinin tamamı halka açık olmayabilir; bir kısmı işleme kapalı durumda olabilir. İşleme kapalı olan bu hisseler, yönetim kurulu kararıyla ve Merkezi Kayıt Kuruluşu'na (MKK) başvurularak borsada işleme açılabilir. Şirketler bu yolla ek kaynak yaratmayı amaçlayabilirler.
Yatırımcılar İçin Önemi
Halka açıklık oranı, yatırımcılar için önemli bir gösterge olarak kabul edilir. Şirketin likiditesi (alım-satım kolaylığı), piyasa değeri ve hisse senedi üzerindeki arz-talep dengesini etkileyebilir. Ayrıca, bir şirketin hangi borsada işlem göreceğini belirleyen kriterlerden biri de halka açıklık oranıdır. Örneğin, Borsa İstanbul'da pazarlara göre asgari halka açıklık oranları farklılık gösterir (Yıldız Pazar %15, Ana Pazar %20, Alt Pazar %25 gibi).
Piyasa fiyatı üzerinde de etkileri olabilir. Halka arz sonrası hisse senetleri piyasaya arz edilir ve fiyatlarda oynamalar yaşanabilir.
Halka Açıklık Oranı En Düşük Şirketler (2024/2025)
Kaynaklarda belirtilen, 2024 ve 2025 yıllarında Borsa İstanbul'da en düşük halka açıklık oranına sahip şirketlerden bazıları şunlardır:
- QNB Finansbank A.Ş. (QNBFB): %0,12
- Kent Gıda Maddeleri Sanayii ve Ticaret A.Ş. (KENT): %0,53 / %0,54
- QNB Finans Finansal Kiralama A.Ş. (QNBFL / QNBFK): %0,59 / %0,60
- Türkiye Kalkınma ve Yatırım Bankası A.Ş. (KLNMA): %0,91
- Çimentaş İzmir Çimento Fabrikası T.A.Ş. (CMENT): %2,70 / %2,71
- Sönmez Pamuklu Sanayii A.Ş. (SNPAM): %4,12 / %4,13
- Türk Tuborg Bira ve Malt Sanayii A.Ş. (TBORG): %4,31 / %5,01
- İskenderun Demir ve Çelik A.Ş. (ISDMR): %5,06 / %5,07
- Ray Sigorta A.Ş. (RAYSG): %5,32 / %5,48
- Doğuş Gayrimenkul Yatırım Ortaklığı A.Ş. (DGGYO): %5,56
(Bu verilerin kaynakların yayınlandığı tarihlerdeki güncel değerleri yansıttığını ve zamanla değişebileceğini unutmayınız). Listede daha birçok şirket bulunmaktadır.
Halka Açıklık Oranı En Yüksek Şirketler
Kaynaklarda halka açıklık oranı yüksek olarak belirtilen ve listelenen şirketlerden bazıları şunlardır:
- Atlas Yatırım Ortaklığı (ATLAS): %99.99
- Atlantis Yatırım Ortaklığı (ATSYH): %99.98
- Kuyas Yatırım A.Ş (KUYAS): %99.68
- Euro Menkul (EUYO): %99.66
- Euro Kapital Yatırım Ortaklığı (EUKYO): %99.49
- Marka Yatırım Holding (MARKA): %99.43
- Işıklar Enerji ve Yapı Holding (IEYHO): %99.21
- Gimat Mağazacılık (GMTAS): %98.52
- Formet Metal ve Cam Sanayii (FORMT): %97.74, %86,78
- Birko Birleşik Koyunlulular Mensucat Ticaret ve Sanayi A.Ş. (BRKO): %97.18, %84,16
(Kaynaklar farklı tarihlerde farklı oranlar veya şirketler listeleyebilir, bu listedeki şirketler örnek teşkil etmektedir). Örneğin, bazı kaynaklar %80-90 veya %70-75 aralığındaki şirketleri de yüksek oranlı olarak listelemiştir.
Halka Açıklık Oranı Nasıl Hesaplanır?
Halka açıklık oranını hesaplamak aslında oldukça basittir. Borsaya açık olan bir şirketin fiili dolaşımda bulunan hisse senedi sayısının, şirketin toplam hisse senedi sayısına, yani sermayesine oranını ifade eder. Bu oran size, şirketin borsada serbestçe dolaşımda olan hisselerinin toplam hisseler içindeki yüzdesini gösterir.
Halka Açıklık Oranı = (Fiili Dolaşımdaki Hisse Sayısı / Toplam Hisse Sayısı (Sermaye)) x 100
Hesaplama yaparken, tedavüldeki (dolaşımdaki) hisseler (şirketin tüm hissedarlarının sahip olduğu) içinden, kısıtlanmış (belirli koşullarla devredilemeyen) veya yakından tutulan (uzun vadeli büyük hissedarlara ait) paylar çıkarılır. Bir örnekte A Şirketinin 1.000.000 yetkili hissesi, 500.000 ödenmemiş adi hissesi (50.000'i yöneticilere ait) ve 80.000 hazine hissesi varsa, halka açıklık oranı %45 olarak bulunmuştur [(500.000 - 50.000) / 1.000.000].
Halka Açıklık Oranı Kaç Olmalı?
Şirketlerin fiili dolaşım oranı yatırımcılar tarafından incelenen bir kriter olsa da, bir şirketin fiyatına etki eden asıl ve en önemli unsur, şirketin gelecekteki karlılık ve büyüme potansiyelidir. Temel analizde genellikle halka açıklık oranı yerine şirketin satışları, karları gibi çıktıları daha çok önemsenir.
Bazı bireysel yatırımcılar halka açıklık oranına dikkat etse de, tek başına bir yatırım kriteri oluşturmadığı düşünülmektedir. Bilimsel çalışmalar, halka açıklık oranı ne çok yüksek ne de çok düşük olan şirketlerin daha makul olduğunu göstermektedir. %25 ila %75 arası halka açıklık oranı, bazı kaynaklara göre daha makul bir aralık olarak görülebilir. %75'in üzerindeki oranlarda ise aylık oynaklığın daha düşük olduğu tespit edilmiştir.
Önemli Not: Bu yazıda yer alan bilgiler yalnızca bilgilendirme amaçlıdır. Kesinlikle yatırım tavsiyesi içermez. Kendi yatırımlarınızı yapmadan önce mutlaka kendi araştırmalarınızı yapmalı ve finansal danışmanlardan destek almalısınız.
En Çok Sorulanlar
Evet, bir şirketin halka açıklık oranı zaman içinde çeşitli nedenlerle değişebilir. Bu değişimler şirketin sermaye yapısı ve yönetim kararları sonucunda gerçekleşir. Oranı artırabilecek durumlar arasında şirketin yeni hisse ihraç ederek sermaye artırması, büyük hissedarların ellerindeki hisseleri piyasada satması veya kısıtlanmış payların serbest hale gelmesi bulunur. Oranı azaltabilecek durumlar ise şirketin kendi hisselerini piyasadan geri alması (geri alım programları) veya ters hisse bölünmesi yapmasıdır.
Bu değişimlerin hissenin likiditesini ve fiyat hareketlerini doğrudan etkileyebileceğini göz önünde bulundurarak, yatırım yapmayı düşündüğünüz şirketlerin bu konudaki güncellemelerini takip etmeniz önemlidir.
Bu değişimlerin hissenin likiditesini ve fiyat hareketlerini doğrudan etkileyebileceğini göz önünde bulundurarak, yatırım yapmayı düşündüğünüz şirketlerin bu konudaki güncellemelerini takip etmeniz önemlidir.
Genel olarak, halka açıklık oranı düşük olan hisse senetleri, kurumsal yatırımcılar tarafından daha az tercih edilebilir. Bunun temel nedenleri şunlardır:
● Daha Fazla Dalgalanma (Oynaklık): Piyasadaki hisse sayısı az olduğu için fiyat hareketleri daha sert olabilir. Yapılan çalışmalar, halka açıklık oranı %10'un altında olan şirketlerin aylık fiyat oynaklığının daha yüksek olduğunu göstermiştir.
● Sınırlı Likidite: Alım satım hacmi daha düşük olabilir. Bu da büyük işlemler yapmayı zorlaştırabilir ve alım-satım arasındaki fiyat farkının (spread) daha geniş olmasına neden olabilir.
● Manipülasyon Riski: Daha az sayıda hissenin piyasada olması, fiyatların manipüle edilme riskini artırabilir.
● Daha Fazla Dalgalanma (Oynaklık): Piyasadaki hisse sayısı az olduğu için fiyat hareketleri daha sert olabilir. Yapılan çalışmalar, halka açıklık oranı %10'un altında olan şirketlerin aylık fiyat oynaklığının daha yüksek olduğunu göstermiştir.
● Sınırlı Likidite: Alım satım hacmi daha düşük olabilir. Bu da büyük işlemler yapmayı zorlaştırabilir ve alım-satım arasındaki fiyat farkının (spread) daha geniş olmasına neden olabilir.
● Manipülasyon Riski: Daha az sayıda hissenin piyasada olması, fiyatların manipüle edilme riskini artırabilir.
Halka açıklık oranı yüksek olan hisseler ise genellikle yatırımcılar için farklı avantajlar sunar:
● Yüksek Likidite: Hisse senedi borsada daha aktif işlem görür, alım-satım daha kolaydır ve düşük spread oranlarıyla işlem yapılabilir.
● Düşük Manipülasyon Riski: Daha fazla işlem hacmi, fiyatların büyük yatırımcılar tarafından kolayca manipüle edilmesini zorlaştırır.
● Endekslere Dahil Olma Şansı: Borsa endekslerinde yer alma olasılığı yükselir, bu da daha fazla kurumsal yatırımcı ilgisi anlamına gelir.
● Adil Fiyat Oluşumu: Daha fazla işlem hacmi sayesinde hisse senedi fiyatının gerçek değerine daha yakın oluşması beklenir.
● Profesyonel Yönetim: Yapılan araştırmalar, halka açıklık oranı yüksek olan şirketlerin genellikle profesyonel bir yönetime sahip olduğunu ve varlıkları daha verimli yönettiklerini belirtmektedir.
● Yüksek Likidite: Hisse senedi borsada daha aktif işlem görür, alım-satım daha kolaydır ve düşük spread oranlarıyla işlem yapılabilir.
● Düşük Manipülasyon Riski: Daha fazla işlem hacmi, fiyatların büyük yatırımcılar tarafından kolayca manipüle edilmesini zorlaştırır.
● Endekslere Dahil Olma Şansı: Borsa endekslerinde yer alma olasılığı yükselir, bu da daha fazla kurumsal yatırımcı ilgisi anlamına gelir.
● Adil Fiyat Oluşumu: Daha fazla işlem hacmi sayesinde hisse senedi fiyatının gerçek değerine daha yakın oluşması beklenir.
● Profesyonel Yönetim: Yapılan araştırmalar, halka açıklık oranı yüksek olan şirketlerin genellikle profesyonel bir yönetime sahip olduğunu ve varlıkları daha verimli yönettiklerini belirtmektedir.
Halka açıklık oranı, şirketin piyasa değeri ile ilişkilidir. Halka açılmış hisselerin oranı arttıkça firmanın dalgalanma seviyesi düşüşe geçer. Şirketin piyasa değeri, borsada işlem gören bütün hisselerinin, hissenin piyasa fiyatı ile çarpılmasıyla hesaplanır. Bu nedenle, bir şirketin toplam değeri ile piyasa değeri aynı olmayabilir. Daha düşük halka açıklık oranı genellikle daha fazla fiyat dalgalanması ve daha düşük likidite ile ilişkilendirilir.
Hayır, yatırım kararı verirken sadece fiili dolaşım oranına bakmak yeterli değildir. Fiili dolaşım oranı bir kriter olsa da, şirketin temel gücü, gelecekteki kârlılığı, büyüme potansiyeli ve diğer temel analiz göstergeleri de dikkate alınmalıdır. Kaynaklarda da belirtildiği gibi, şirketin gelecekte kârlılığını artırarak büyümesine devam etmesi, fiili dolaşım oranından daha önemli bir faktördür. Ayrıca, herhangi bir yatırım tavsiyesi olarak yorumlanmamalı ve yatırım kararları kişisel mali durum ve risk tercihleri doğrultusunda alınmalıdır.
