Forex Piyasasında Neden İşlem Yapılır?

29 Temmuz 2024, Pazartesi

IKON Blog

Bir Forex işlemi, aslında bir para birimini kullanarak bir mal ve hizmet satın almak gibi çalışır. Sonuçta 1 dolar alırken, karşılığında (mesela Haziran 2024 ortalama fiyatlara göre) 32,50 TL ödersiniz. Ya da 1 ons altın satın almak için (yine Haziran 2024 fiyat ortalamasına göre) 2330 dolar ödeme yaparsınız.

Forex işlemlerinde; her para biriminin kodu vardır ve her döviz çifti de bu kodların yan yana gelmesiyle oluşur. Böylece FX platformlarına işlem yaparken bu kodlar sayesinde para birimlerini kolaylıkla tanır ve fiyatlarını görebilirsiniz. Ona göre de alım ya da satım işlemini gerçekleştirirsiniz.

Bu Durumda Bir Pariteyi Almak ya da Satmak Nedir?

Mesela “Forex dolar kuru” olarak örnek vermek gerekirse;

USD/TRY paritesinde alım yapmak demek, orada “fiyat artışı” beklentisine işaret eder.
USD/TRY paritesinde satış yapmak ise “fiyat düşüşü” öngörüsü ile gerçekleşir.

Sonuç olarak bir paritede baz dövizde (yani başta yer alan para birimine) yükseliş bekliyorsanız, paritede alım işlemi yaparsınız. İkinci sıra yer alan “karşıt para biriminin” değer kazanmasını öngörüyorsanız, o paritede satış işlemi yönünde pozisyon alabilirsiniz.

FX işlemleri neden ve hangi amaçlarla yapılır?

A. Risklerden korunma, açık pozisyonları ya da stokları ‘hedge’ etme
FX işlemleri; kurumsal yatırımcılar, şirketler ve holdingler tarafından büyük pariteler ve emtialarda sıklıkla başvurulan yüksek hacimli işlemlerdir. Bu kapsamda yapılan işlemlerin ilk amacı; kazanç sağlamaktan çok, muhtemel risklere karşı koruma sağlamaktır.

Şirketler için mali tablolarda “geleceğe dair” iki pozisyon söz konusudur.

1. Alacaklar: Gelecekte tahsil edilecek nakit para ya da satın alınacak hammadde ve benzeri ihtiyaçları temsil eder. Buna göre bir şirket diyelim ki;

30 gün sonra 100.000 dolarlık alacağını, kurlarda yaşanabilecek muhtemel düşüşe karşı koruyabilmek için FX piyasasında “düşüş” yönünde işlemi yapar.
30 gün sonra alacağı ham petrol için, fiyatlarda yaşanabilecek yükseliş olasılığına karşı bugünden “yükseliş” yönünde işlem yapar.

2. Verecekler: Gelecekte yapılacak ödemeler ve faaliyet alanıyla ilgili olarak stokta üretim için bekletilen hammaddeleri ifade eder. Burada da bir şirket, diyelim ki;

30 gün sonra 100.000 dolarlık borcunu, kurda yaşanabilecek muhtemel yükselişe karşı koruyabilmek için, FX piyasasında “yükseliş” yönünde pozisyon açar.
30 gün sonra teslim edeceği ve stoklarında bulunan petrolü, fiyatlarda yaşanabilecek düşüş riskine karşı korumak için, bugünden “düşüş” yönünde işlem yapar.

Şirketler, bu işlemleri yaparak finansal tablolarında risklerini de minimize etmektedir.

B. Sadece ‘yükseliş’ değil ‘düşüş’ yönlü de kazanma fırsatı
FX işlemlerinde düşüşten de para kazanabilirsiniz. Eğer bir parite ya da emtiada düşüş öngörüyorsanız, orada ‘Kısa’ (Short) pozisyon açarak, bu düşüşü bir fırsata çevirebilirsiniz.

Örnek vermek gerekirse;

90 dolar olan UKOIL’de (Brent petrol) düşüş beklentisiyle açılan “short” pozisyon, diyelim ki fiyatlar 85 dolara geldiğinde, tekrar alım yapılarak kapatıldı. Böylece aradaki 5 dolarlık düşüş, yapılan işlem gereğince kâr olarak hesaba yansıyor.

C. Yüksek kaldıraçla yüksek kazanç fırsatı
FX piyasalarında gerçekleştirilen işlemlerde elde edilen kârlar, 1/10 kaldıraç oranı etkisiyle birlikte 10 ile çarpılır. Yani bir parite işlemi neticesinde yüzde 0,1 primle pozisyon kapatılıyorsa, x10 etkisiyle birlikte bu kazanç yüzde 1 olarak gerçekleşiyor. Aynı şekilde 0,5’lik bir primin yansıması da yüzde 5 kâr olarak hesaplara yansıyabiliyor. (Yalnız kaldıraç oranının, alınan pozisyonun tersi yönünde işlemler gerçekleştiğinde, bu sefer x10 zarar olarak yansıdığını da burada hatırlatalım.)

D. Likit piyasada, 24 saat işlemle, fiyat hareketlerinden yararlanma fırsatı
Para ve sermaye piyasalarında yüksek likidite çok önemlidir. FX piyasaları günlük 6-7 trilyon işlem hacmiyle birlikte, bütün yatırımcılara, istedikleri hacmi karşılayacak kadar likidite sunmaktadır. Bu özellik; fiyat hareketlerinde “boş ya da yetersiz kademe” riskini de oldukça bertaraf etmektedir.

Aynı şekilde 5 gün 24 saat boyunca işlemlerin yapılıyor olması da büyük avantaj sunmaktadır. Piyasaları etkileyen ana seanslar ABD, Avrupa ve Asya’da gerçekleştiği için, FX işlemleri 24 saat açıktır. Bilindiği gibi Asya işlemleri TSİ gece ve ABD işlemleri de TSİ akşam saatlerinde gerçekleşmektedir. Bu saatlerde piyasalarda yaşanan anlık fiyat hareketleri, sürekli açık bulunan FX piyasaları kanalıyla yakalanabilir ve burada kazançlar elde edilebilir.

E. Küçük birikimlerle; bireysel ve küçük yatırımcıya da uygun piyasa
FX piyasaları sonuçta para birimlerinin güçlenmesi veya zayıflaması konusunda pozisyon almak demektir. Bundan kâr elde etmek için illa kurumsal yatırımcı ya da bir fon yöneticisi olmanıza gerek yok. FX piyasalarının bireysel küçük yatırımcıların da erişimine açık olması, onların da bu fırsatlardan istifade etmesine imkân tanımaktadır.