Devalüasyon Nedir?

13 Aralık 2021, Pazartesi

IKON Blog

Devalüasyon, devlet tarafından ülkenin ulusal para biriminin hükümet tarafından alınan bir kararla diğer ülke para birimleri karşısında değer kaybettirilmesine denir. Bu yazımızda devalüasyon nedir ve Türkiye’de yaşanan devalüasyonlar nelerdir sorularına cevap bulabilirsiniz.

Bir ülkede devalüasyon olduğunda ithal mal fiyatları artış gösterirken yerli mal fiyatlarında da bir düşüş yaşanır. Devalüasyon durumlarında ülkenin satın alma gücü zayıflatılır. Bu durumda da ilgili ülkede daha fazla ihracat yapılırken ithalat daha az gerçekleşmiş olur.

Devalüasyonun ortaya çıkmasındaki amaç dış ticaret açığı olan ülkenin ticaret açığını en aza indirmek ve ithalatı azaltıp ihracatı artırmak amacı yer alır.Bu da devletin resmi para biriminin diğer ülke paralarına göre değersiz olması ile sağlanır.

Devalüasyonun Etkileri

Bazı ülkelerin üretimi azdır ve bunun yanı sıra ihracat değerleri pek kayda değer değildir. bu tip durumlarda ilgili ülke sık sık dışarıdan ürün ve hizmet satın alır. İhracat ve ithalat dengesini sağlayamayan bu tip ülkeler yıl sonunda dış ticaret açığı verir. Bu açığı kapatmak ve olan masrafı kapatmak adına da kendi para birimini değersiz hale getirir. Para birimi değersizleşen ülkede ithalat yapmak zorlaşır. İlgili ülke kendi iç pazarında hareketlilik sağlamaya çalışarak borçlanmanın önüne geçmeye çalışır.

Hükümetin sabit kurdan vazgeçip dalgalı kura geçiş yapmasıyla para birimi devalüe olmuş olur. İthalat yapmanın iyice zorlaştığı ülkede iç pazar hareketlenir. Bu durumda dış açığın kapanması sağlanırken enflasyon oluşumu meydana gelir. Para birimi devalüe olmuş olan ülkenin satın alma gücünde de düşme meydana geldiği görülmüştür.

Türkiye Ekonomisinde Devalüasyon

Türkiye ekonomisinde geçmişten günümüze birtakım ekonomik sıkıntılar yaşanmıştır. Bu ekonomik sarsıntılar ve dövizin talebine karşılık bulamaması devalüasyona neden olmuştur.

1. 1946 Dünya Savaşı ve Ekonomik Sıkıntılar

Türkiye tarihinde ilk devalüasyon 1946 yılında dünyada çıkan savaşların ortaya çıkardığı ekonomik zorluklar nedeniyle ortaya çıkmıştır. Türk parası diğer ülke para birimleri karşısında değer kaybetmiştir. Bu resmi olarak Türk devleti parasının resmi olarak devalüe olduğu ilk dönemdir.

2. 1994 Krizi

1994 yılında değişen hükümetle birlikte Türkiye’de ciddi bir cari açık ortaya çıkmıştır. Dış ticaret açığının daha da büyümemesi ve dolar hacmini arttırmak adına Türk lirası devalüasyona uğramıştır.

3. 2001 Krizi

Yüksek enflasyon, doğal afetler ve hükümet tartışmaları gibi faktörlerden dolayı Türkiye ekonomisi oldukça sıkıntılıydı. Hükümet yüksek enflasyonla mücadele edemeyerek IMF ‘den 16 milyar borç para almıştır. 1999 depremiyle birlikte ciddi zarar gören Türkiye ekonomisi bu borcu ödeyememiştir. Örtülü devalüasyon yönetime giderek Türk lirasını dolar karşısında %40 değer kaybına uğratmıştır.

Bu yazımızda ülkelerin neden devalüasyon yaptığına, Türkiye tarihinde yaşanmış önemli devalüasyon dönemlerine ve devalüasyon nedir sorusuna yanıt buldunuz.

Ekonomideki ihracat ve ithalat dengesini gösteren “Cari Denge Nedir?” başlıklı yazımızı okuyarak yatırımlarınızı bilinçli gerçekleştirebilirsiniz.